De wereld is te vol, de mensen zijn zich te veel bewust van de media. Fotografen die puur menselijk gedrag willen fotograferen krijgen het steeds lastiger. In de tijd van Ed van der Elsken kon je met een vriendelijke grijns op je gezicht een heel eind komen, maar tegenwoordig heb je zo een klap voor je hoofd als je iemand ongevraagd fotografeert.
Met een fikse telelens is de kans op een veilige ontsnapping aanzienlijk vergroot, maar de fotograaf kan niet echt rekenen op respect van de liefhebbers van ‘echte mensen fotografie’: ze vinden de afweging om met een 1000 mm kanon in de struiken te gaan liggen eerder laf dan verstandig.
Een andere aanpak is de verborgen camera. Bert Haanstra deed het al, met zijn filmcamera in een boodschappentas en Walker Evans verstopte tussen 1938 en 1941 zijn camera onder zijn jas om ongezien mensen in de metro van New York te kunnen fotograferen. Wat recenter maakte Merry Alpern de serie ‘Shopping’ over winkelende mensen, met behulp van een videocamera en een geprepareerde tas.
Je kunt het nog verder doorvoeren door je als fotograaf te verstoppen. De eerder genoemde Merry Alpern deed dat bijvoorbeeld met haar ‘Dirty Windows’ serie. Ze huurde een kamer aan de overkant van een bordeel in Wall Street en fotografeerde door het (beslagen) raam van de toiletten de klanten en prostituees terwijl ze hun transacties verrichtten of drugs gebruikten. Maar niet alle onderwerpen laten zich fotograferen vanuit een veilige kamer.
Het spel van exhibitionisten en voyeuristen in een park in Tokyo, begin jaren zeventig van de vorige eeuw, kon Kohei Yoshiyuki alleen fotograferen door op te gaan in ‘het publiek’. Hij gedroeg zich als een van de mannen die zich vergaapten aan de vrijende stelletjes in het park. Na verloop van tijd begon hij foto’s te maken, met een infrarood flitser die met het blote oog niet is waar te nemen.
Niet opvallen is dus het credo. Hoewel, het omgekeerde werkt merkwaardig genoeg ook: zorg dat je er uitziet als een ongevaarlijke zonderling. De Tjechische fotograaf Miroslav Tichý maakte, waarschijnlijk onbedoeld, gebruik van die aanpak: zijn verwilderde uiterlijk in combinatie met zijn zelfgebouwde camera’s van toiletrolletjes, karton en plakband zorgden ervoor dat niemand kon geloven dat die gekke man daadwerkelijk foto’s maakte…
Je hoeft er niet per se gek uit te zien. Fotograaf Reinier Gerritsen trok een fluorescerend hesje aan en was zo in staat om vrijwel ongezien op straat te fotograferen. Het schreeuwerige hesje trok heel even de aandacht: hé, een straatwerker… Maar daarna werd de aandacht uitgeschakeld, want waarom zou je je kostbare energie besteden aan iemand die iets aan het wegdek moet repareren, of aan een lantaarnpaal?
Dus daar liggen kansen voor de moderne straatfotograaf: trek aandacht met een hoop toeters en bellen en luttele seconden daarna sta je weer alleen op de wereld.