gebaar – Grand Foulard

2 augustus 2020

Zinloos

Uit de verzameling ‘Wijzende mensen’, fotocollectie Grand Foulard

Op oudere foto’s zie je het regelmatig: mensen die ergens naar wijzen. Volstrekt zinloos. Wat blijkbaar onze aandacht verdient, ligt buiten de foto en zal altijd een mysterie blijven.

Of die dwaze wijsvinger wijst iets aan wat we toch al zien.

Waar kwam dat wijzen vandaan? Was het een afleidingsmanoeuvre? Een vorm van bescheidenheid? Kijk daar, kijk niet naar mij?

Op moderne foto’s wijst bijna niemand meer. Niet omdat we tot inzicht zijn gekomen dat wijzen nogal stompzinnig is. We zijn eraan gewend geraakt om onszelf centraal te stellen. Hier ben ik. Kijk niet weg, kijk naar mij.

30 juli 2020

Vingerlengte

Een gebaar van niks, hooguit twaalf centimeter wordt ermee begrensd, maar de gevolgen zijn dat allerminst.

De Berlijn Crisis. Dean Rusk (L), minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten, en Andrej Gromyko, minister van Buitenlandse Zaken van de Sovjet-Unie, ontmoetten elkaar voor overleg op 22 september 1961 in het Waldorf Astoria Hotel in New York. Korte tijd later werd gestart met de bouw van de Berlijnse muur.

Ik kom het gebaar opnieuw tegen, op een andere foto in mijn collectie. De afstand tussen de vingertoppen lijkt iets gegroeid. De andere vrouw kijkt verrukt. Waar dit gebaar toe heeft geleid is niet bekend.

10 januari 201910 januari 2019

Aangerommeld

Een rommelige foto. Twee mannen en een vrouw in een kantoor met een afgiftebalie. Een polaroidfoto uit Italië.

Ook zonder voorkennis kun je zien dat de foto werd gemaakt in een land rond de Middellandse Zee. Aan het gebaar van de twee mannen. ‘Mostrare le corna’ wordt het daar genoemd. In het Nederlands: laat de hoorns zien, of de bokkengroet.

In de Griekse oudheid en door de Kelten werd het kwaad ermee bezworen… of toegewenst. In het moderne Italië en Spanje heeft het een seksuele connotatie: je partner gaat vreemd. Deze betekenis schijnt te stammen uit de tijd dat mannen ten strijde trokken, op hun hoofd een helm met twee stierenhoorns. Hun vrouwen bleven achter… en zochten troost bij de achtergebleven mannen van het dorp.

Op de foto maken beide mannen het gebaar. Naar wie? Naar elkaar? Naar de fotograaf? En welke vrouw gaat vreemd? De vrouw die (quasi) nietsvermoedend een formuliertje staat in te vullen? Die vragen verlenen zelfs de rommel op de foto een symbolische betekenis.

Je kunt het gebaar gerust maken in je eigen winkel, maar op de openbare weg riskeer je in Italië een boete van 50 euro. Dan voel je je toch een beetje genaaid.